Rozdział 8: Życie społeczne i rodzina

Matki (kobiety w ciąży) pracujące w Niemczech obowiązuje ustawa o ochronie macierzyństwa (MuSchG). Ta ustawa chroni przed niebezpieczeństwami na stanowisku pracy i zapewnia specjalną ochronę przed wypowiedzeniem. Kobiety w ciąży w ostatnich 6 tygodniach przed porodem mogą pracować tylko za własną zgodą, a do upływu 8 tygodni po porodzie nie mogą w ogóle pracować. W przypadku porodu przedwczesnego i mnogiego matkom nie wolno pracować do 12 tygodni po porodzie. W przypadku medycznych porodów przedwczesnych oraz innego wcześniactwa okres ochrony macierzyńskiej po porodzie wydłuża się o dni, z których nie można było skorzystać przed porodem. Ponadto ustawa zakazuje niektórych prac (na przykład pracy w systemie akordowym, przy taśmie, w nadgodzinach, w niedziele lub w nocy). Jeśli lekarz poświadczy indywidualny zakaz zatrudnienia, również obowiązuje. Aby w tym czasie chronić kobietę przed stratami finansowymi, ustawa o ochronie macierzyństwa określa różne świadczenia macierzyńskie:

• zasiłek macierzyński,
• dodatek pracodawcy do zasiłku macierzyńskiego w okresach ochrony macierzyńskiej,
• wynagrodzenie w przypadku zakazów zatrudnienia poza okresami ochrony macierzyńskiej (wynagrodzenie macierzyńskie).

W Saksonii-Anhalt do powiadomienia o ciąży można skorzystać z urzędowego formularza „Powiadomienie o zatrudnieniu kobiet w ciąży na podst. § 5 ust. 1 i informacje na podst. § 19 ust. 1 ustawy o ochronie macierzyństwa”.

W Niemczech z zasiłku rodzinnego dla dzieci mogą korzystać

• obywatele państwa członkowskiego UE, Islandii, Liechtensteinu, Norwegii (państw EOG) lub Szwajcarii,
• osoby zamieszkałe w Niemczech lub mające tu swoje zwykłe miejsce pobytu, które w związku z tympodlegają nieograniczonemu obowiązkowemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Osoby nie mieszkające w Niemczech lub nie mające tutaj zwykłego miejsca pobytu, ale które uzyskują co najmniej 90% swojego dochodu w Niemczech, mogą po złożeniu wniosku w urzędzie skarbowym być traktowane jako podlegające nieograniczonemu obowiązkowemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Korzystanie jest możliwe również dla osób, które podlegają ograniczonemu obowiązkowemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym, ponieważ nie mieszkają w Niemczech lub nie mają tutaj zwykłego miejsca pobytu, ale są tutaj zatrudnione z obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.

• Aby korzystać z zasiłku rodzinnego, trzeba mieć prawo do swobodnego przemieszczania się. Prawo do swobodnego przemieszczania się przysługuje osobom, które na przykład wykonują pracę (niesamodzielną lub samodzielną) bądź są krewnym obywatela państwa UE (§ 2 ust. 2 nr 1 lub § 2 nr 2-7 FreizügG/UE). Osoby niepracujące zarobkowo muszą mieć dostateczną ochronę ubezpieczenia chorobowego i dostateczne środki do życia. W przeciwnym razie nie mają prawa do swobodnego przemiesz- czania się. Dotyczy to również krewnych niepracujących zarobkowo.

UWAGA: jeśli prawo do swobodnego przemieszczania się wynika wyłącznie z celu szukania pracy (§ 2 ust. 2 nr 1a FreizügG/EU), nie można korzystać z zasiłku rodzinnego. Ta zasada nie obowiązuje tylko wtedy, gdy osoba przed rozpoczęciem szukania pracy przebywała już w Niemczech na mocy innego prawa do swobodnego przemieszczania się, np. ponieważ już wcześniej pracowała. W takiej sytuacji osoby szukające pracy również mogą korzystać z zasiłku rodzinnego.

Zasiłek rodzinny otrzymuje się z reguły dla dzieci do 18. urodzin.

Zaliczają się do tego:

• dzieci własne i adoptowane,
• pasierbowie,
• dzieci pod opieką,
• wnuki.

Jeśli dziecko jest starsze niż 18 lat, można uzyskać zasiłek rodzinny tylko w określonych sytuacjach. Więcej na ten temat w często zadawanych pytaniach. Wniosek o zasiłek rodzinny składa w kasie rodzinnej rodzic, u którego mieszka dziecko. Zasiłek rodzinny wynosi na pierwsze i drugie dziecko zawsze 219 euro miesięcznie, na trzecie dziecko 225 euro oraz na
każde kolejne dziecko po 250 euro. Od 1 stycznia 2023 roku zasiłek rodzinny wynosi 250 euro miesięcznie.

UWAGA: od 1 stycznia 2018 roku obowiązują krótsze terminy dla wniosków wstecznych o zasiłek rodzinny. Od złożenia wniosku kasa rodzinna wypłaca zasiłek rodzinny wstecznie tylko za 6 ostatnich miesięcy.

Więcej informacji w wielu językach na temat zasiłku rodzinnego i składania wniosków (np. formularze kasy rodzinnej) znajduje się na stronie internetowej kasy rodzinnej.

ŚWIADCZENIE PRORODZINNE

Aby dodatkowo wesprzeć rodziny w czasach nietypowych obciążeń, na każde dziecko przysługuje jednorazowe świadczenie prorodzinna w wysokości 100 euro. Zostało ono wypłacone w lipcu. Jest ono rozliczane w ramach ulgi podatkowej na dziecko. Świadczenie prorodzinne jest wypłacane na każde dziecko, dla którego w roku 2022 można było korzystać z zasiłku rodzinnego przez co najmniej miesiąc. Rodzice otrzymują więc świadczenie również na dzieci, które urodziły się jeszcze w roku 2022 – po miesiącu wypłaty lipcu –.

NATYCHMIASTOWY D ODATEK NA DZIECKO

Od lipca dzieci, młodzież i młodzi dorośli, wychowujący się w rodzinach z niewielkim dochodem lub bez dochodu, miesięczny dodatek natychmiastowy w wysokości 20 euro. Obowiązuje on do wprowadzenia zabezpieczenia podstawowego dla dzieci. Dodatek otrzymują wszystkie dzieci żyjące w rodzinach, które na przykład muszą egzystować na przykład z Hartz IV, otrzymują dodatek mieszkaniowy, mają prawo do dodatku na dzieci lub otrzymują świadczenia w ramach ustawy o świadczeniach przysługujących osobom ubiegającym się o azyl.

DODATEK NA DZIECI

Rodziny z niskim dochodem w gospodarstwie domowym są wspierane również przez podwyższenie dodatku na dzieci. Dodatek na dzieci to dodatkowe wsparcie finansowe dla rodziców pracujących zarobkowo, którzy zarabiają dostatecznie dużo dla siebie, ale którym nie wystarcza lub z ledwością wystarcza na pokrycie również wszystkich potrzeb rodziny. Najwyższa kwota dodatku na dzieci została podwyższona już od 1 lipca 2022 roku w ramach wprowadzenia natychmiastowego dodatku na dziecko do 229 euro miesięcznie na dziecko. Aby zmniejszyć obciążenia związane z inflacją, kwota maksymalna dodatku na dzieci zostanie od 1 stycznia 2023 roku jeszcze raz podwyższona do 250 euro miesięcznie.

Urlop rodzicielski to prawo pracowników wobec pracodawcy, którzy wykonują swoją pracę z reguły w Niemczech oraz pracowników pracujących za granicą, jeśli stosunek pracy podlega prawu niemieckiemu. Urlop rodzicielski pozwala na przerwanie pracy zarobkowej lub skrócenie czasu pracy w związku z opieką nad dzieckiem. Korzystanie z urlopu rodzicielskiego oznacza czas wolny od pracy. Nie jest wypłacane wynagrodzenie za pracę. Jednak w tym czasie zgodnie z wymienionymi wyżej wymaganiami można otrzymywać zasiłek rodzicielski.

Warunki dla urlopu rodzicielskiego: Trzeba

• mieszkać z dzieckiem w jednym gospodarstwie domowym,
• opiekować się lub wychowywać dziecko głównie samemu,
• pracować w czasie urlopu rodzicielskiego nie więcej niż 30 godzin w tygodniu.

Zasiłek rodzicielski to finansowe wsparcie dla rodzin po narodzinach dziecka. Zasiłek rodzicielski wyrównuje część brakującego dochodu uosób, które po narodzeniu dziecka chcą być przy nim i dlatego przerywają lub ograniczają pracę zawodową. Prawo do zasiłku rodzicielskiego przysługuje, jeśli dziecko ma miejsce zamieszkania w Niemczech lub jedno z rodziców jest bądź było zatrudnione w Niemczech.

Zasiłek rodzicielski może być pobierany przez osoby, które

• po narodzinach same opiekują się dzieckiem i je wychowują,
• mieszkają z dzieckiem w jednym gospodarstwie domowym,
• nie pracują zarobkowo lub nie są zatrudnione w wymiarze ponad 30 godzin tygodniowo,
• mieszkają w Niemczech.

Wniosek o zasiłek rodzicielski można składać w lokalnym punkcie zasiłków rodzicielskich. Właściwy dla siebie punkt zasiłków rodzicielskich można znaleźć tutaj.

Podstawowy zasiłek rodzicielski wynosi od 65% do 100% w zależności od dochodu netto przed narodzinami. Im niższy dochód, tym większa stawka procentowa. Wynosi on co najmniej 300 euro i maksymalnie 1800 euro miesięcznie. Ojcowie i matki mogą otrzymywać go łącznie przez maksymalnie 14 miesięcy i dowolnie dzielić między siebie okres.

Jedno z rodziców może przy tym wykorzystać dla siebie co najmniej 2 i maksymalnie 12 miesięcy. Pełne 14 miesięcy jest możliwe wówczas, gdy obydwoje rodzice opiekują się dzieckiem i z tego powodu tracą dochód z pracy. Osoby wychowujące samotnie mogą ze względu na brak partnera korzystać przez pełne 14 miesięcy z zasiłku rodzicielskiego w celu wyrównania brakującego dochodu z pracy. Jest również wiele innych form zasiłku rodzicielskiego, na przykład dla rodziców, którzy w okresie pobierania zasiłku rodzicielskiego chcą pracować w niepełnym wymiarze (zasiłek rodzicielski Plus). Więcej na ten temat wczęsto zadawanych pytaniach.

Dzieci od ukończonego 1. roku życia mają prawo do miejsca opieki w placówce opieki (nazywanej również przedszkolem lub „placówką dziennej opieki nad dzieckiem”) bądź w ramach opieki dziennej na dzieckiem (u „opiekunki” lub „opiekuna”). To prawo do opieki nad dzieckiem obowiązuje od jego 1. urodzin do rozpoczęcia nauki szkolnej.

W niektórych warunkach miejsce opieki może zostać przyznane również dziecku w wieku poniżej jednego roku (np. jeśli rodzice pracują, szukają pracy lub kształcą się).

Rodzice mogą wybrać, czy dziecko otrzyma opiekę w placówce opieki lub u opiekunki/opiekuna. Aby otrzymać opiekę, należy złożyć wniosek we właściwym urzędzie ds. dzieci i młodzieży. Wiele urzędów ds. dzieci i młodzieży w Niemczech udostępnia w Internecie odpowiednie formularze i informacje oraz zestawienie kosztów opieki. Urzędy ds. dzieci i młodzieży oferują również osobiste porady dla rodziców i wspomagają ich w poszukiwaniu odpowiedniego miejsca opieki. Opieka w placówce opieki jest bardzo korzystna w szczególności dla znajomości języka przez dziecko. Dla dzieci i młodzieży wychowujących się z innym językiem ojczystym niż niemiecki w przedszkolach i szkołach są specjalne oferty nauki języka niemieckiego. We wszystkich krajach związkowych już w placówkach opieki (najpóźniej przed pójściem do szkoły) odbywają się testy językowe stwierdzające, czy dziecko potrzebuje jeszcze dalszej nauki języka niemieckiego. W ten sposób zapewnia się możliwość nauki dla dziecka.

Dla powodzenia dziecka w szkole ważne jest, aby mówiło dobrze po niemiecku. Dlatego należy korzystać z ofert nauki języka! W niektórych krajach związkowych udział w nauce języka niemieckiego jest obowiązkowy dla dzieci, u których stwierdzono niedostateczną znajomość niemieckiego. Informacje o ofertach nauki języka niemieckiego można uzyskać bezpośrednio w przedszkolu lub w szkole dziecka oraz w poradni migracyjnej i biurze migracji młodzieży.

Od stycznia 2011 roku dzieci, młodzież i młodzi dorośli do ukończenia 25. roku życia mogą korzystać z dodatkowych świadczeń na kształcenie i uczestnictwo. Podstawowym wymogiem jest życie w rodzinach, które pobierają świadczenia na podst. k.s. II, k.s. XII, dodatek mieszkaniowy i/lub dodatek na dzieci. Wnioski o te świadczenia należy z reguły wnosić oddzielnie w centrum pracy lub w gminie. Poradnie gminne, np. wydział spraw obywatelskich lub urząd spraw społecznych, poinformują po zapytaniu o urzędzie właściwym dla danego miejsca zamieszkania. Świadczenia obejmują:

• dopłaty na wycieczki i wyjazdy w ramach działania placówki opieki dziennej nad dzieckiem i szkoły,
• wyposażenie potrzebne do szkoły w formie zryczałtowanej 156 euro na rok szkolny (zestaw materiałów szkolnych),
• dopłaty do przejazdów dziecka,
• dopłaty do pozaszkolnego wsparcia w nauce (korepetycje) w celu uzyskania celu szkolnego lub świadectwa szkolnego,
• dopłaty do obiadów zbiorowych w szkole, w placówce dziennej opieki na dzieckiem lub w świetlicy
• oraz budżet na uczestnictwo w życiu społecznym i kulturalnym we wspólnocie w wysokości do 15 euro miesięcznie.

Świadczenia są realizowane z reguły w postaci bonów lub bezpośrednich płatności na rzecz dostawcy. O szczegółach informuje właściwy podmiot świadczący na miejscu.